Tại Việt Nam, các đô; thị lớn đang phải đối mặt với tình trạng ô; nhiễm nghiêm trọng và quá tải hạ tầng giao thô;ng. Ô nhiễm từ giao thô;ng đô; thị còn là tác nhân gây ảnh hưởng đến các lĩnh vực kinh tế - xã hội, chất lượng mô;i trường sống…, đặc biệt là tới sức khỏe con người. Chính vì vậy, phát triển giao thô;ng xanh tại các đô; thị Việt Nam ngày càng được quan tâm và đây cũng được coi là xu hướng tất yếu ở mọi quốc gia.
Thực trạng phát triển giao thô;ng đô; thị Việt Nam
Theo Bảng xếp hạng chất lượng cuộc sống do Hãng tư vấn và nghiên cứu thị trường Mercer (Anh) cô;ng bố, Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh lần lượt xếp thứ 152 và 158 trên tổng số 230 thành phố được khảo sát. Kết quả này chịu nhiều tác động của các vấn đề tồn đọng tại các đô; thị, trong đó tình trạng quá tải hạ tầng, ùn tắc giao thô;ng và ô; nhiễm mô;i trường nghiêm trọng là những nguyên nhân chính.
Thực trạng phát triển giao thô;ng đô; thị Việt Nam
Theo Bảng xếp hạng chất lượng cuộc sống do Hãng tư vấn và nghiên cứu thị trường Mercer (Anh) cô;ng bố, Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh lần lượt xếp thứ 152 và 158 trên tổng số 230 thành phố được khảo sát. Kết quả này chịu nhiều tác động của các vấn đề tồn đọng tại các đô; thị, trong đó tình trạng quá tải hạ tầng, ùn tắc giao thô;ng và ô; nhiễm mô;i trường nghiêm trọng là những nguyên nhân chính.
Ảnh minh họa, nguồn Internet
Những năm qua, kết cấu hạ tầng giao thô;ng đô; thị tuy đã được quan tâm đầu tư nhưng cô;ng tác quy hoạch phát triển giao thô;ng vận tải đô; thị còn thiếu đồng bộ và nguồn lực thực hi??n nên vẫn chưa đáp ứng được đủ nhu cầu đi lại của người dân thành thị. Tại các đô; thị Việt Nam, khi mật độ dân số ngày càng đô;ng đã kéo theo số lượng phương tiện giao thô;ng tăng lên đáng kể, đặc biệt là phương tiện cá nhân. Số liệu từ Phòng Cảnh sát giao thô;ng Hà Nội cho thấy, giai đoạn 2017-2019, các loại phương tiện giao thô;ng đều có sự gia tăng qua các năm. Trong năm 2017, số lượng phương tiện tăng 5,3%, năm 2018 tăng 4,2% và năm 2019 tăng 1,5%. Tính đến Quý 1/2019, Phòng đã quản lý trên 6,6 triệu phương tiện, trong đó, xe máy đang chiếm đến 86% lượng phương tiện giao thô;ng tham gia ở Hà Nội. Đối với loại hình phương tiện xe buýt,
phương tiện giao thô;ng cô;ng cộng chủ yếu tại Việt Nam hiện nay lại mới đạt tiêu chuẩn khí thải euro 2, euro 3. Trong khi đó, tại châu Âu, mức tiêu chuẩn khí thải đối với phương tiện hiện đang là euro 4, thậm chí, ở một số quốc gia còn đang áp dụng euro 6, euro 7. Các phương tiện giao thô;ng cơ giới là nguồn phát thải nhiều nhất lượng khí thải CO2 và khói bụi ảnh hưởng trực tiếp đến mô;i trường sống và sức khỏe con người.
Thống kê về tăng trưởng xanh của Việt Nam cho thấy, ô; nhiễm khô;ng khí ở đô; thị do các hoạt động giao thô;ng vận tải chiếm 70%. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo, chính quyền và người dân đô; thị cần nhận thức được những ảnh hưởng của việc sử dụng phương tiện giao thô;ng cơ giới đến chất lượng mô;i trường
sống của bản thân và thế hệ tương lai.
Phát triển giao thô;ng xanh - chiến lược quan trọng
phương tiện giao thô;ng cô;ng cộng chủ yếu tại Việt Nam hiện nay lại mới đạt tiêu chuẩn khí thải euro 2, euro 3. Trong khi đó, tại châu Âu, mức tiêu chuẩn khí thải đối với phương tiện hiện đang là euro 4, thậm chí, ở một số quốc gia còn đang áp dụng euro 6, euro 7. Các phương tiện giao thô;ng cơ giới là nguồn phát thải nhiều nhất lượng khí thải CO2 và khói bụi ảnh hưởng trực tiếp đến mô;i trường sống và sức khỏe con người.
Thống kê về tăng trưởng xanh của Việt Nam cho thấy, ô; nhiễm khô;ng khí ở đô; thị do các hoạt động giao thô;ng vận tải chiếm 70%. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo, chính quyền và người dân đô; thị cần nhận thức được những ảnh hưởng của việc sử dụng phương tiện giao thô;ng cơ giới đến chất lượng mô;i trường
sống của bản thân và thế hệ tương lai.
Phát triển giao thô;ng xanh - chiến lược quan trọng
Nhìn chung, các đô; thị Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong quá trình phát triển xanh, bền vững trong khi tại các chiến lược phát triển bền vững thì vấn đề mô;i trường luô;n được quan tâm hàng đầu. Vì vậy, xu hướng phát triển giao thô;ng xanh để giảm, tránh tác động đến mô;i trường có ý nghĩa đặc biệt trong xây dựng đô; thị theo hướng xanh và bền vững, đồng thời tạo nên tính cạnh tranh giữa các đô; thị.
Theo các chuyên gia, bản chất giao thô;ng xanh là xây dựng và duy trì hệ thống giao thô;ng đô; thị phát triển bền vững nhằm thỏa mãn nhu cầu đi lại của mọi người. Hệ thống giao thô;ng phải có đủ các đặc trưng cơ bản: Có chiến lược giao thô;ng phát triển bền vững, hiệu quả hoạt động giao thô;ng cao với chi phí xã hội thấp, hài hòa mô;i trường đô; thị, phù hợp với mô; hình sử dụng đất đô; thị và hạt nhân của giao thô;ng xanh là ưu tiên phát triển giao thô;ng cô;ng cộng.
Theo đó, giao thô;ng xanh hiện nay chính là khái niệm giao thô;ng sử dụng phương tiện giao thô;ng ít gây ô; nhiễm và thân thiện với mô;i trường nhằm hướng tới một hệ thống giao thô;ng hội tụ các điều kiện: Thô;ng suốt, trật tự, an toàn, tiêu hao ít năng lượng và ít ô; nhiễm mô;i trường. Đây cũng chính là một trong những tiêu chí quan trọng trong chiến lược xây dựng và phát triển ??ô; thị xanh. Trong đó, các tiêu chí đánh giá giao thô;ng đô; thị bền vững, giao thô;ng đô; thị xanh là: Quy hoạch đô; thị và xây dựng hệ thống giao thô;ng bền vững về mặt mô;i trường; phát triển hệ thống giao thô;ng cô;ng cộng, đi xe đạp và đi bộ; thắt chặt dần tiêu chuẩn mô;i trường; cải tiến cô;ng nghệ sản xuất xe; xây dựng hệ thống các trạm kiểm tra nguồn thải của xe và trạm bảo dưỡng sửa chữa xe.
Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển giao thô;ng vận tải đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 cũng đặt ra yêu cầu cơ bản về phát triển giao thô;ng cô;ng cộng. Mục tiêu đặt ra là nhanh chóng phát triển phương thức vận tải nhanh, khối lượng lớn đối với các đô; thị lớn; đảm bảo tỷ lệ đảm nhận vận tải hành khách cô;ng cộng từ 25-30% đến năm 2020; phát triển vận tải ở các đô; thị theo hướng sử dụng vận tải cô;ng cộng là chính, đảm bảo hiện đại - an toàn - tiện lợi; đồng thời, kiểm soát chặt chẽ sự gia tăng phương tiện cá nhân…
Giải pháp phát triển giao thô;ng xanh
Theo các chuyên gia, bản chất giao thô;ng xanh là xây dựng và duy trì hệ thống giao thô;ng đô; thị phát triển bền vững nhằm thỏa mãn nhu cầu đi lại của mọi người. Hệ thống giao thô;ng phải có đủ các đặc trưng cơ bản: Có chiến lược giao thô;ng phát triển bền vững, hiệu quả hoạt động giao thô;ng cao với chi phí xã hội thấp, hài hòa mô;i trường đô; thị, phù hợp với mô; hình sử dụng đất đô; thị và hạt nhân của giao thô;ng xanh là ưu tiên phát triển giao thô;ng cô;ng cộng.
Theo đó, giao thô;ng xanh hiện nay chính là khái niệm giao thô;ng sử dụng phương tiện giao thô;ng ít gây ô; nhiễm và thân thiện với mô;i trường nhằm hướng tới một hệ thống giao thô;ng hội tụ các điều kiện: Thô;ng suốt, trật tự, an toàn, tiêu hao ít năng lượng và ít ô; nhiễm mô;i trường. Đây cũng chính là một trong những tiêu chí quan trọng trong chiến lược xây dựng và phát triển ??ô; thị xanh. Trong đó, các tiêu chí đánh giá giao thô;ng đô; thị bền vững, giao thô;ng đô; thị xanh là: Quy hoạch đô; thị và xây dựng hệ thống giao thô;ng bền vững về mặt mô;i trường; phát triển hệ thống giao thô;ng cô;ng cộng, đi xe đạp và đi bộ; thắt chặt dần tiêu chuẩn mô;i trường; cải tiến cô;ng nghệ sản xuất xe; xây dựng hệ thống các trạm kiểm tra nguồn thải của xe và trạm bảo dưỡng sửa chữa xe.
Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển giao thô;ng vận tải đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 cũng đặt ra yêu cầu cơ bản về phát triển giao thô;ng cô;ng cộng. Mục tiêu đặt ra là nhanh chóng phát triển phương thức vận tải nhanh, khối lượng lớn đối với các đô; thị lớn; đảm bảo tỷ lệ đảm nhận vận tải hành khách cô;ng cộng từ 25-30% đến năm 2020; phát triển vận tải ở các đô; thị theo hướng sử dụng vận tải cô;ng cộng là chính, đảm bảo hiện đại - an toàn - tiện lợi; đồng thời, kiểm soát chặt chẽ sự gia tăng phương tiện cá nhân…
Giải pháp phát triển giao thô;ng xanh
Mặc dù phát triển giao thô;ng xanh là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng và phát triển ??ô; thị bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân ở các đô; thị, tuy nhiên, mục tiêu về phát triển giao thô;ng xanh hiện nay đang vấp phải khô;ng ít khó khăn, thách thức. Điển hình là các vấn đề về: Quy hoạch phát triển ??ô; thị; phương tiện cá nhân gia tăng nhanh chóng và vượt kiểm soát; kết cấu hạ tầng tuy đã được quan tâm nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu... Bên cạnh đó, Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia đến năm 2030, trong đó đề cập đến những nội dung về phát triển ??ô; thị xanh, đô; thị bền vững tuy có nhắc đến vấn đề giao thô;ng đô; thị nhưng lại chưa đề cập đến phát triển giao thô;ng xanh và chưa coi giao thô;ng xanh là một bộ phận quan trọng của phát triển ??ô; thị xanh. Bởi vậy đến nay, Việt Nam chưa có những tiêu chí đánh giá giao thô;ng xanh và những chính sách, quy định cụ thể để phát triển giao thô;ng xanh tại các đô; thị. Thiếu sót này dẫn đến nhiều hạn chế cả về pháp luật và chính sách mang tính chủ trương nhằm định hướng và nâng cao ý thức cho các tổ chức, cá nhân về giao thô;ng xanh. Do đó, Việt Nam cần có các giải pháp, hành động cụ thể hơn nữa trong tương lai.
Thứ nhất, cần thay đổi nhận thức của các nhà quản lý, các doanh nghiệp và người dân về giao thô;ng xanh, coi đó là vấn đề trọng tâm của phát triển ??ô; thị. Theo đó, các cơ quan chức năng cần tạo ra một mô;i trường giao thô;ng vận tải đa dạng, trong đó ưu tiên các phương tiện vận tải thân thiện với mô;i trường, từng bước thay đổi thói quen của người tham gia giao thô;ng theo hướng xanh và bền vững. Xây dựng kết cấu hạ tầng giao thô;ng đô; thị kết hợp với trồng cây xanh góp phần làm xanh hóa cảnh quan đô; thị. Song song với đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền, nâng cao ý thức tự giác của người dân trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về chất lượng phương tiện, cách thức và những kỹ năng tham gia giao thô;ng.
Thứ hai, phát triển hoàn thiện hệ thống mạng lưới giao thô;ng theo quy hoạch được duyệt; đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, cô;ng nghệ mới vào thiết kế, xây dựng khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng
giao thô;ng theo hướng thân thiện với mô;i trường; tăng cường năng lực quản lý và nâng cao nhận thức về bảo vệ mô;i trường giao thô;ng vận tải… Cùng với đó là phát triển mạng lưới vận tải hành khách cô;ng cộng, kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thô;ng, điển hình là phương tiện xe buýt. Việc đưa phương tiện xe buýt có chất lượng tốt, tiêu chuẩn khí thải cao, sử dụng năng lượng sạch vào hoạt động là một trong những yếu tố quan trọng của mỗi đô; thị để phát triển giao thô;ng xanh và bền vững. Vì vậy theo lộ trình, các doanh nghiệp vận tải sẽ từng bước phải loại bỏ dần các phương tiện xe buýt tiêu chuẩn euro 1, euro 2, thay thế sang phương tiện tiêu chuẩn euro 3 và tiến tới đưa vào hoạt động các phương tiện xe buýt đạt tiêu chuẩn euro 4.
Thứ ba, thực hi??n xây dựng các tuyến phố đi bộ, khuyến khích cộng đồng tham gia giao thô;ng bằng các phương tiện phi cơ giới như xe đạp, xe điện và đi bộ, đồng thời khuyến khích việc đầu tư phương tiện vận tải cô;ng cộng khối lượng lớn sử dụng năng lượng sạch, ít gây ô; nhiễm mô;i trường như tàu điện ngầm, tàu điện trên cao và xe buýt nhanh… Cần tăng cường bổ sung các phương tiện thân thiện với mô;i trường, từng bước bỏ nhiên liệu hóa thạch và dùng các nhiên liệu thay thế như động cơ CNG, nhiên liệu khí hóa lỏng, động cơ hybrid, điện lai với động cơ diesel, hoặc động cơ chạy điện hoàn toàn.
Thứ tư, tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước và các cơ quan liên quan trong việc đưa chiến lược phát triển giao thô;ng xanh trở thành vấn đề trọng tâm là một xu hướng phát triển quan trọng đối với phát triển đô; thị bền vững. Từ đó đưa ra cách thức vận động và những quy định riêng cũng như những hướng dẫn cụ thể để xây dựng và phát triển giao thô;ng xanh.
Để Việt Nam có thể thực hi??n mục tiêu cắt giảm khí thải nhà kính theo đúng cam kết đã đề ra với Liên hợp quốc thì bên cạnh việc kiểm soát lượng ô; nhiễm từ sản xuất cô;ng nghiệp, các hoạt động đô; thị, cần đặc biệt giảm lượng phát thải từ hoạt động giao thô;ng. Quá trình phát triển ??ô; thị xanh, giao thô;ng xanh là định hướng mang tính chiến lược, cần có sự quan tâm vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương tới địa phương và toàn thể cộng đồng. Với tư duy đúng, lộ trình phù hợp và những giải pháp sáng tạo, phát triển ??ô; thị xanh, giao thô;ng xanh sẽ đóng góp một phần quan trọng thực hi??n thành cô;ng mục tiêu Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia./.
Thứ nhất, cần thay đổi nhận thức của các nhà quản lý, các doanh nghiệp và người dân về giao thô;ng xanh, coi đó là vấn đề trọng tâm của phát triển ??ô; thị. Theo đó, các cơ quan chức năng cần tạo ra một mô;i trường giao thô;ng vận tải đa dạng, trong đó ưu tiên các phương tiện vận tải thân thiện với mô;i trường, từng bước thay đổi thói quen của người tham gia giao thô;ng theo hướng xanh và bền vững. Xây dựng kết cấu hạ tầng giao thô;ng đô; thị kết hợp với trồng cây xanh góp phần làm xanh hóa cảnh quan đô; thị. Song song với đẩy mạnh giáo dục, tuyên truyền, nâng cao ý thức tự giác của người dân trong việc chấp hành các quy định của pháp luật về chất lượng phương tiện, cách thức và những kỹ năng tham gia giao thô;ng.
Thứ hai, phát triển hoàn thiện hệ thống mạng lưới giao thô;ng theo quy hoạch được duyệt; đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, cô;ng nghệ mới vào thiết kế, xây dựng khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng
giao thô;ng theo hướng thân thiện với mô;i trường; tăng cường năng lực quản lý và nâng cao nhận thức về bảo vệ mô;i trường giao thô;ng vận tải… Cùng với đó là phát triển mạng lưới vận tải hành khách cô;ng cộng, kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thô;ng, điển hình là phương tiện xe buýt. Việc đưa phương tiện xe buýt có chất lượng tốt, tiêu chuẩn khí thải cao, sử dụng năng lượng sạch vào hoạt động là một trong những yếu tố quan trọng của mỗi đô; thị để phát triển giao thô;ng xanh và bền vững. Vì vậy theo lộ trình, các doanh nghiệp vận tải sẽ từng bước phải loại bỏ dần các phương tiện xe buýt tiêu chuẩn euro 1, euro 2, thay thế sang phương tiện tiêu chuẩn euro 3 và tiến tới đưa vào hoạt động các phương tiện xe buýt đạt tiêu chuẩn euro 4.
Thứ ba, thực hi??n xây dựng các tuyến phố đi bộ, khuyến khích cộng đồng tham gia giao thô;ng bằng các phương tiện phi cơ giới như xe đạp, xe điện và đi bộ, đồng thời khuyến khích việc đầu tư phương tiện vận tải cô;ng cộng khối lượng lớn sử dụng năng lượng sạch, ít gây ô; nhiễm mô;i trường như tàu điện ngầm, tàu điện trên cao và xe buýt nhanh… Cần tăng cường bổ sung các phương tiện thân thiện với mô;i trường, từng bước bỏ nhiên liệu hóa thạch và dùng các nhiên liệu thay thế như động cơ CNG, nhiên liệu khí hóa lỏng, động cơ hybrid, điện lai với động cơ diesel, hoặc động cơ chạy điện hoàn toàn.
Thứ tư, tăng cường vai trò quản lý của Nhà nước và các cơ quan liên quan trong việc đưa chiến lược phát triển giao thô;ng xanh trở thành vấn đề trọng tâm là một xu hướng phát triển quan trọng đối với phát triển đô; thị bền vững. Từ đó đưa ra cách thức vận động và những quy định riêng cũng như những hướng dẫn cụ thể để xây dựng và phát triển giao thô;ng xanh.
Để Việt Nam có thể thực hi??n mục tiêu cắt giảm khí thải nhà kính theo đúng cam kết đã đề ra với Liên hợp quốc thì bên cạnh việc kiểm soát lượng ô; nhiễm từ sản xuất cô;ng nghiệp, các hoạt động đô; thị, cần đặc biệt giảm lượng phát thải từ hoạt động giao thô;ng. Quá trình phát triển ??ô; thị xanh, giao thô;ng xanh là định hướng mang tính chiến lược, cần có sự quan tâm vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương tới địa phương và toàn thể cộng đồng. Với tư duy đúng, lộ trình phù hợp và những giải pháp sáng tạo, phát triển ??ô; thị xanh, giao thô;ng xanh sẽ đóng góp một phần quan trọng thực hi??n thành cô;ng mục tiêu Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia./.
Thu Hiền
Ứng dụng giải trí Điện tử Việt Nam